Cisy to jedne z najpiękniejszych roślin iglastych, które od wieków zdobią europejskie ogrody. Ich gęste, ciemnozielone igły oraz wyjątkowa zdolność do formowania sprawiają, że są doskonałym wyborem na żywopłoty. Odpowiednio posadzone i pielęgnowane tworzą elegancką, gęstą barierę, która może służyć jako naturalna granica posesji lub ozdobny element ogrodu. W tym artykule dowiesz się, kiedy i jak sadzić cisy na żywopłot oraz który gatunek będzie najlepszym wyborem do Twojego ogrodu.
Dlaczego warto wybrać cisy na żywopłot?
Cisy (Taxus) to rośliny, które posiadają wiele cech czyniących je idealnymi kandydatami na żywopłoty. Przede wszystkim charakteryzują się wyjątkową odpornością na cięcie, co pozwala na swobodne formowanie ich według własnych upodobań. Dodatkowo, cisy wyróżniają się:
- Długowiecznością – mogą żyć nawet kilkaset lat
- Odpornością na zanieczyszczenia powietrza – sprawdzają się w miejskich ogrodach
- Tolerancją na półcień i cień – rosną dobrze nawet w zacienionych miejscach
- Zimozielonością – zachowują dekoracyjny wygląd przez cały rok
- Stosunkowo wolnym tempem wzrostu – nie wymagają częstego przycinania
Warto jednak pamiętać, że wszystkie części cisa (z wyjątkiem czerwonej osnówki owocu) są trujące dla ludzi i zwierząt, co należy uwzględnić, planując nasadzenia w ogrodach, do których mają dostęp dzieci lub zwierzęta domowe.
Najlepsze gatunki i odmiany cisów na żywopłot
Spośród różnych gatunków i odmian cisów, kilka szczególnie dobrze sprawdza się w formie żywopłotów:
Cis pospolity (Taxus baccata)
Rodzimy gatunek, który doskonale radzi sobie w polskim klimacie. Rośnie powoli (około 15-30 cm rocznie), osiągając wysokość 10-20 m w naturze, ale jako żywopłot może być utrzymywany na dowolnej wysokości. Cis pospolity jest bardzo plastyczny w formowaniu i doskonale znosi nawet radykalne cięcie, co czyni go idealnym kandydatem na żywopłoty formowane.
Cis pośredni 'Hicksii’ (Taxus × media 'Hicksii’)
Jedna z najpopularniejszych odmian na żywopłoty. Charakteryzuje się kolumnowym pokrojem, ciemnozielonymi igłami i stosunkowo szybkim wzrostem w porównaniu do innych cisów. Doskonale znosi cięcie i formowanie. Jest bardziej odporny na mrozy niż cis pospolity, co sprawia, że sprawdza się nawet w chłodniejszych rejonach Polski.
Cis pośredni 'Hillii’ (Taxus × media 'Hillii’)
Odmiana żeńska, która nie wytwarza czerwonych owoców, co może być istotną zaletą w ogrodach, gdzie przebywają dzieci. Rośnie dość wolno, tworząc gęstą, zwartą formę idealną na żywopłoty. Jej naturalna stożkowata forma wymaga mniej pracy przy formowaniu niż inne odmiany.
Wybierając odmianę cisa na żywopłot, warto uwzględnić docelową wysokość, tempo wzrostu oraz warunki panujące w ogrodzie. Cisy są dość elastyczne co do stanowiska, ale najlepiej rosną w miejscach z próchniczą, wilgotną glebą.
Kiedy najlepiej sadzić cisy?
Optymalny termin sadzenia cisów zależy od formy, w jakiej są sprzedawane:
- Rośliny z bryłą korzeniową lub w pojemnikach – można sadzić przez cały rok, z wyjątkiem okresów mrozów i upałów. Najlepsze terminy to wczesna wiosna (marzec-kwiecień) lub wczesna jesień (wrzesień-październik).
- Rośliny z gołym korzeniem – wyłącznie w okresie spoczynku wegetacyjnego, czyli późną jesienią (po opadnięciu liści) lub wczesną wiosną (przed rozpoczęciem wegetacji).
Sadzenie jesienne daje roślinom czas na ukorzenienie się przed okresem wegetacji, co zapewnia lepszy start na wiosnę. Z kolei sadzenie wiosenne eliminuje ryzyko wymarznięcia młodych roślin w przypadku surowej zimy. Dla cisów w pojemnikach najkorzystniejszy termin to wrzesień – gleba jest jeszcze ciepła, co sprzyja ukorzenianiu, a jednocześnie rośliny mają czas na adaptację przed zimą.
Jak prawidłowo sadzić cisy na żywopłot?
Prawidłowe posadzenie cisów to klucz do stworzenia pięknego i zdrowego żywopłotu. Oto krok po kroku, jak to zrobić:
Przygotowanie stanowiska
Cisy preferują gleby żyzne, przepuszczalne, o lekko kwaśnym odczynie (pH 5,5-6,5). Przed sadzeniem warto:
- Przekopać teren na głębokość około 40-50 cm
- Usunąć chwasty i korzenie innych roślin
- Wzbogacić glebę kompostem lub dobrze przefermentowanym obornikiem
- Na glebach ciężkich, gliniastych dodać piasek dla poprawy przepuszczalności
Rozstaw i układ roślin
Odpowiedni rozstaw cisów zależy od planowanej szerokości żywopłotu:
- Dla wąskich żywopłotów (do 60 cm szerokości) – sadzić co 50-60 cm
- Dla średnich żywopłotów (60-100 cm szerokości) – sadzić co 70-80 cm
- Dla szerokich żywopłotów (powyżej 100 cm) – sadzić co 90-120 cm
Przy tworzeniu dwurzędowego żywopłotu, rośliny warto sadzić w układzie naprzemiennym (tzw. szachownica), co zapewni lepsze wypełnienie przestrzeni i stworzy gęstszą barierę. Pamiętaj, że lepiej posadzić mniej roślin w odpowiedniej odległości niż zbyt gęsto, co może prowadzić do konkurencji między nimi i osłabienia wzrostu.
Proces sadzenia
- Wykop dół o wymiarach około dwa razy większych niż bryła korzeniowa rośliny
- Umieść roślinę w dole na takiej głębokości, na jakiej rosła w szkółce (zbyt głębokie sadzenie może prowadzić do gnicia szyi korzeniowej)
- Zasypując dół, delikatnie ugniataj ziemię, aby usunąć kieszenie powietrzne
- Utwórz wokół rośliny misę, która ułatwi podlewanie
- Obficie podlej posadzone cisy
- Rozłóż warstwę ściółki (kora, zrębki) wokół roślin, aby ograniczyć parowanie wody i rozwój chwastów
Aby uzyskać równy, gęsty żywopłot, warto rozciągnąć sznurek wzdłuż planowanej linii nasadzeń. Pomoże to zachować prosty szpaler roślin, co jest szczególnie ważne przy dłuższych żywopłotach.
Pielęgnacja cisowego żywopłotu
Świeżo posadzony żywopłot z cisów wymaga regularnej pielęgnacji, szczególnie w pierwszych 2-3 latach:
Podlewanie
W pierwszym roku po posadzeniu cisy wymagają regularnego podlewania, zwłaszcza w okresach suszy. Lepiej podlewać rzadziej, ale obficie, co zachęca korzenie do wzrostu w głąb gleby. W kolejnych latach, gdy rośliny się ukorzenią, podlewanie można ograniczyć do okresów długotrwałej suszy. Pamiętaj, że cisy nie tolerują zarówno przesuszenia, jak i zastoju wody.
Nawożenie
Cisy najlepiej nawozić wiosną (marzec-kwiecień) nawozami wieloskładnikowymi dla roślin iglastych. Można też stosować nawozy organiczne, takie jak kompost czy obornik (stosowany jesienią). Unikaj nawożenia późnym latem i jesienią, gdyż może to stymulować wzrost, który nie zdąży zdrewnieć przed zimą.
Cięcie i formowanie
Cięcie formujące najlepiej rozpocząć w drugim roku po posadzeniu, gdy rośliny dobrze się ukorzenią. Cisy można przycinać 1-2 razy w roku:
- Główne cięcie formujące – późna wiosna (maj-czerwiec), po zakończeniu intensywnego przyrostu
- Cięcie korygujące – koniec lata (sierpień), aby poprawić kształt przed zimą
Przy cięciu warto zachować kształt trapezu – górna część żywopłotu powinna być nieco węższa niż dolna, co zapewni lepszy dostęp światła do dolnych partii roślin i zapobiegnie ich przerzedzaniu. Dzięki temu żywopłot pozostanie gęsty od samej ziemi przez wiele lat.
Cisy na żywopłot to inwestycja na długie lata. Choć rosną stosunkowo wolno, z czasem tworzą gęstą, elegancką barierę, która może być ozdobą ogrodu przez dziesięciolecia. Wybierając odpowiednią odmianę, sadząc w optymalnym terminie i dbając o właściwą pielęgnację, możesz cieszyć się pięknym, zielonym żywopłotem przez cały rok. Cierpliwość w pierwszych latach zostanie nagrodzona wieloletnią, niewymagającą dużych nakładów pracy, zieloną ścianą, która będzie stanowić doskonałe tło dla innych roślin w Twoim ogrodzie.